Bart Römer en Hanneke Bloemendal

Wij gaan graag in gesprek met onze opdrachtgevers om hun verhalen te verzamelen. Verhalen die mensen in beweging brengen. Verhalen over organisaties en functies met betekenis. Verhalen die inzicht geven in de wereld achter onze vacatures. Gouden Gasten begeleidde de Nederlandse Filmacademie in de wervingsprocedure voor Hoofd Bachelor, een vacature die we recent mochten invullen. Albert Goldsteen ging in gesprek met directeur Bart Römer en Hanneke Bloemendal, zakelijk leider en hoofd financiën en faciliteiten van de Nederlandse Filmacademie.

Werkgevers dromen er misschien wel van. Je hebt 80 vacatures en je krijgt meer dan 500 sollicitaties van enorm gedreven kandidaten. Dat is precies wat de Nederlandse Filmacademie ieder studiejaar meemaakt: de kunstopleiding moet streng selecteren uit het grote aantal aanmeldingen. Hoe komen ze tot hun selectie? En hoe zorgen ze ervoor dat er zo veel mogelijk perspectieven en manieren van kijken vertegenwoordigd zijn?

Introduceer jullie opleiding eens: wat doet de Filmacademie?

Wat typeert studenten aan de Filmacademie?

Bart: ‘Hun commitment, hun drive. Als kunstopleiding mogen we selecteren aan de poort. Dat moet ook, want er melden zich zo’n 550 studenten per jaar, en we hebben circa 85 plaatsen. Kandidaten zijn enorm gemotiveerd; soms melden ze zich na een afwijzing nogmaals aan. Dit jaar was er iemand bij die het al vier keer geprobeerd heeft. Maar ze was gegroeid, was veel beter in staat om het gesprek aan te gaan over haar portfolio en haar keuzes, en nu is ze aangenomen.’

Jullie afwegingen bij de selectie zijn dus heel belangrijk. Wie laat je toe, wie niet?

Hanneke: ‘Misschien het belangrijkst is dat we zoeken naar eigenheid, naar iemands mogelijkheid om een eigen stem te ontwikkelen. Daarbij kijken we ook naar de groepssamenstelling per studierichting; we letten op diversiteit wat gender betreft en culturele achtergrond. En je moet uitstekend in staat zijn om samen te werken, want optrekken in crews is een groot deel van de opleiding. De hele selectie is een grondig proces, in verschillende rondes, waar ook studenten en oud-studenten bij betrokken zijn.’

Hoe ontwikkelt zich de markt waarvoor jullie opleiden?

Bart: ‘De filmindustrie is ook ongelooflijk veel technischer geworden door de digitalisering. Visual effects en immersive media, dat is nu de grootste vakklas die we hebben. Tien jaar geleden was dat nog bezig zijn plek te vinden, nu bestaat er geen film meer zonder visual effects.’

Hanneke: ‘De industrie wordt steeds diverser: je hebt de filmindustrie, publieke en commerciële omroepen, maar ook steeds meer nieuwe platforms, zoals de streaming diensten. Ook nemen bijvoorbeeld series de laatste jaren een vlucht, dus besteedt ook de opleiding meer aandacht aan serieverhalen. Een serie van tien afleveringen vraagt iets anders dan een film van anderhalf uur schrijven en ontwikkelen.’

Verandert daarmee ook de inhoud van de opleiding?

Hanneke: ‘Het allerbelangrijkste is dat alle verhalen die er zijn, verteld moeten kunnen worden. Het gaat erom dat je je eigenheid moet kunnen vinden om jouw verhaal te vertellen en daar vorm aan te kunnen geven. Die ontwikkeling, daar proberen wij studenten de ruimte voor te geven. Dat is een zoektocht tussen docent en student.’

Bart: ‘Daarbij gaan wij er ook van uit dat élke discipline iets toevoegt aan de inhoud van dat verhaal. Dus niet dat sommige disciplines puur technisch zijn. Als de sound designer een design moet ontwerpen, is hij óók aan de voorkant betrokken bij de ontwikkeling van het verhaal. Wat de sound designer toevoegt, voegt iets toe aan de gelaagdheid van het verhaal. Zo leiden we professionals op die hun eigenheid ontwikkelen: hun eigen voorkeuren, ideeën en oplossingen. We willen elke studenten de ruimte geven om hun eigen stem te ontwikkelen.’

‘Studenten werken samen in crews, als teams. Zo krijgen ze op een gecontroleerde manier heel veel verantwoordelijkheid, die ze zelf moeten invullen. Ze leren omgaan met andere perspectieven. Proefondervindelijk ontdekken ze wat wel en niet bij ze past. Natuurlijk gaat het bij de opleiding om een ambacht dat je eigen moet maken, maar het gaat vooral ook om je persoonlijk te ontwikkelen en te bepalen welke keuzes je maakt.’

Hanneke: ‘Het is een proces van zoeken naar je eigen stem, in de hele opleiding. Ook door te kiezen voor een bepaalde specialisatie kun je je verder verdiepen.

Jullie zeggen: het is belangrijk dat alle perspectieven een plaats krijgen, dat alle verhalen verteld kunnen worden. Hoe bevorder je dat?

Bart: ‘Voor mij was het een sleutelmoment toen we besloten: wij leiden verhalenvertellers op. Verhalen vertellen is belangrijk: het geeft ontspanning, verbinding, troost. Maar als je kijkt naar Nederlandse filmindustrie, dan zie je dat niet alle verhalen verteld worden. Niet alle talent vindt zijn plek. Wij zijn de eerste en voornaamste schakel in de opleiding van talent in de filmindustrie, dus voor ons ligt er een heel grote opdracht. Dat zijn we in beleid gaan gieten: hoe doen we dat? Daarmee hebben we de eerste stap gezet: er ontbreekt iets in het palet aan verhalen en wij zijn medeverantwoordelijk om daaraan iets te veranderen.’

‘In Nederland zijn we gewend om te kijken vanuit een eurocentrisch perspectief. Er moet ook ruimte zijn voor het perspectief van andere mensen die hier wonen, die hun eigen verhaal willen vertellen. Het één verdringt het ander niet, het moet naast elkaar kunnen bestaan en het moet verweven met elkaar bestaan.’

Hanneke: ‘Een prachtig voorbeeld: onlangs is er door een student met een Iraanse achtergrond een korte documentaire gemaakt over “de Nederlandse” manier om verjaardagen te vieren. Dat is fantastisch om daar vanuit een ander perspectief naar te kijken: je beseft hoe dat cultureel bepaald is: in een kringetje, met blokjes kaas en worst.’

Bart: ‘Als je wilt dat talent zich kan ontwikkelen, dan moet dat talent ook voorbeelden krijgen en waar ze aan kunnen relateren. Dat betekent dat je niet alleen maar praat over Hollywoodfilms met witte sterren, terwijl je een klas hebt met daarin studenten van kleur. Mensen moeten zich kunnen herkennen om houvast te vinden en een stap te durven zetten in hun ontwikkeling.’

Jullie werven studenten heel zorgvuldig. Als je dat doortrekt naar hoe jullie medewerkers werven, wat is daarbij belangrijk?

Bart: ‘Het is voor ons lang een vraagstuk geweest: hoe krijgen we medewerkers die niet alleen alles weten van hun eigen expertise, maar die ook thuis zijn in didactiek? Daar hebben wij ongelooflijke progressie in geboekt. In het wervingstraject voor een Hoofd Bachelor zijn jullie met de studieleiders in gesprek gegaan. Daaruit kwam onder andere naar voren dat onderkenning en ontwikkeling van de didactische kwaliteit en begrip voor makerschap belangrijk zijn voor die functie. Nu hebben we een nieuw Hoofd Bachelor aangetrokken die ons soort organisaties kent, snapt waar we mee bezig zijn, maar zelf een stapje verder weg staat bij de kern van film maken. Zo werken we eraan om dat didactisch kader steviger neer te zetten. Dat is een ontwikkeling van jaren: de balans vinden tussen vakspecialisten inzetten en goed onderwijs geven.’

Hanneke: ‘Het heeft ook goed gewerkt dat we er in het selectieproces bewust voor gekozen hebben om verschillende perspectieven aan tafel te hebben en. De selectiecommissie breed op te zetten. Door die inclusieve opzet kom je tot een afgewogen keuze die door iedereen gedragen wordt. Gouden Gasten heeft daarin een belangrijke rol gespeeld. We kijken dan ook met plezier terug op de samenwerking’.

De Nederlandse Filmacademie

De Nederlandse Filmacademie is een hbo-opleiding die studenten opleidt tot filmmakers in de breedste zin van het woord: verhalenvertellers met een eigen specialisatie binnen het filmvak. Naast het hoge kwaliteitsniveau, maakt het leren samenwerken in grote crew-samenstellingen de academie uniek in Nederland. Alumni zijn makers van speelfilms, korte films, documentaires, televisiedrama, commercials, webseries en interactive media & immersive media voor de diverse platforms. Er zijn negen afstudeerrichtingen op bachelor niveau en een tweejarige onderzoeksgerichte masteropleiding. De academie is onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK).